Sanibonani! Nee, dat heeft niets met gekke bananen te maken (al is dat wel hoe ik het onthou

), maar dat zeg je als je een groep mensen tegelijk begroet. Afgelopen week heb ik dat woord vaak gebruikt, aangezien er hier bij Vusumnotfo workshops waren voor de deelnemers van het Food Security-project. Woensdag t/m vrijdag waren de workshops, en voorafgaand heb ik maandag en dinsdag met een hele delegatie in totaal 20 tuinen bezocht. Elke tuin waar we kwamen werd aan de hand van een evaluatieformulier bekeken, om te zien of de eigenaren hun huiswerk goed hadden gedaan (letterlijk!). Zo is het hier met die felle zon en soms heftige regen belangrijk om jonge plantjes beschermd te laten groeien, in een zogenaamde nursery. In dat semi-overdekte stukje tuin moeten de deelnemers speciale bedden aanleggen waarin ze hun planten laten opkomen, de nursery moet wel wat zonlicht doorlaten maar vooral niet teveel, moet op stahoogte zijn, etc. Verder checkten we of deelnemers composthopen hebben en gebruiken, of ze de grond afdekken voor de zon, hoe ze regenwater opvangen, wat voor planten en bomen er in hun tuin staan, enzovoorts. Er ging echt een wereld voor me open, serieus. Ik heb ooit vroeger wel een eigen tuintje gehad, maar veel meer dan van de aardbeien snoepen deed ik daar volgens mij niet. Sowieso gelden er hier vanwege het klimaat andere principes voor tuinieren - logisch, maar je moet er maar opkomen. Ik had bijvoorbeeld nog nooit gehoord van een worm farm (ja, een heuse wormkwekerij) en mest-thee... brrr (voor de planten weliswaar, maar toch).

Nadat we alle tuinen bekeken hadden, begonnen woensdag de workshops. Alle projectdeelnemers kregen onder andere training in hoe je met zaden en stekjes je planten kunt vermenigvuldigen, welke natuurlijke middelen er zijn tegen ongedierte, hoe je bomen stekt en plant, hoe je je tuin goed kunt indelen, etc. Uiteindelijk kreeg iedereen een grote plantkalender, waarop alle planten die je hier kunt kweken genoemd staan. Van elk gewas staat aangegeven wanneer in het jaar je dat het beste kunt planten, of het veel of weinig energie (nitrogen) uit de grond trekt, met welke andere planten het goed samen groeit, dat soort dingen. Je merkt overigens wel dat het tempo van leren in zo´n workshop duidelijk lager ligt dan wat wij vanuit Nederland gewend zijn. Niet zo vreemd, aangezien de meeste deelnemers niet verder zijn gekomen dan de lagere, of misschien net middelbare school - wat overigens absoluut niet wil zeggen dat ze dom zijn. Mensen hier hebben vaak op een hele andere manier onderwijs gehad en zijn deze manier van participatief leren niet gewend, met groepsopdrachten, discussies, beloningen en vooral de stof leren begrijpen in plaats van domweg in je kop stampen. Overigens komen er tijdens zo'n workshop vaak mooie dingen naar voren over hoe mensen hier denken, en vooral in wat voor bijzondere zaken ze geloven. Toen we het bijvoorbeeld hadden over het planten van bomen werd daar door sommige mensen wat moeilijk over gedaan, maar waarom precies was niet duidelijk. Uiteindelijk kwam het hoge woord eruit: een aantal vrouwen geloofde dat wanneer je een boom plant en de wortels zichtbaar worden op de grond, dat dan hun man doodgaat. Tsja, keuzes...

Wat ik trouwens erg mooi vond, is dat alle deelnemers aan het begin en einde van elk dagdeel samen gingen zingen. Van dat typisch Afrikaanse meerstemmige gezang, echt prachtig! Soms dansten ze er ook bij, erg mooi om te zien. Daarna volgde er uiteraard een gebed - want Swazi's zijn echt enorm religieus, het missiewerk van vroeger is goed gelukt, zeg maar. In veel winkels of bijvoorbeeld in de combi hoor je gospelmuziek en elke zondag gaat iedereen naar de kerk. Dat is dan niet voor een uurtje, maar zo ongeveer de halve dag, heb ik me laten vertellen. Ondanks dat en het feit dat ik zelf niet geloof, lijkt het me toch best bijzonder om een keer bij een kerkdienst te kijken. Of nou ja, een deel van de dienst dan misschien...

De groep mensen die hier deze week was bestond uit onder andere Georgina van GardenAfrica. Zij heeft samen met Kathy als partner de EU-funding voor het project geregeld, vandaar dat ze er zo nauw bij betrokken is. Tussen mij en Georgina klikte het erg goed, ik heb veel tijd met haar doorgebracht. Het leuke was, dat zij woensdagmiddag een aantal dingen moest regelen in Malelane, en mij en mijn Finse huisgenoot Linnea vroeg of we meewilden. Ik had geen idee waar Malelane lag, maar wat bleek: in Zuid-Afrika! Ik ben dus 'even een middagje' naar Zuid-Afrika geweest, echt een bizar idee! Sowieso voor het eerst de grens over, compleet en al met een prachtig visum in mijn paspoort.
Het gekke is, dat je meteen na de grens het verschil tussen beide landen al kon zien. Zuid-Afrika isveel verder ontwikkeld dan Swaziland, dat zie je alleen al aan de manier waarop de huizen zijn gebouwd, het aantal dure huizen dat ertussen staat (het feit dat ze er überhaupt zijn) en aan de inrichting van het landschap - veel voller, met allerlei uitheemse boomsoorten en gewassen. Hier in Swaziland is het meeste land 'Swazinationland' zoals ze het noemen, waarvan met een groot deel niets gedaan wordt. Vandaar dat je hier veel minder variatie hebt dan in Zuid-Afrika.

Anyway, we kwamen aan in Malelane, waar ze zowaar snel internet hadden! Dus Linnea en ik blij, lekker uitgebreid gemaild, en zelfs Hyves en mijn bankrekening kon ik checken, heel fijn. Vervolgens gingen we de supermarkt in - waar ze echt alles hadden! Ik voelde me wel erg westers, vanwege het feit dat ik na 2 weken halve rimboe al zo uit mijn dak ging van salades en gewone yoghurt zonder vruchten (is hier allemaal niet te krijgen). Aan de andere kant: we werden er allebei wel erg vrolijk van! Maar het leukste moest nog komen, want Georgina zei dat ze een mooi plekje wist waar we onze salades konden opeten, genaamd 'Crocodile Bridge'. Prima, zal wel de naam van een gemiddelde lodge ofzo zijn dacht ik, we zien wel. Maar toen we daar vervolgens aankwamen, was Linnea de eerste die ze zag: olifanten!! Echte, wilde olifanten! Wauw... zo gaaf! Crocodile Bridge is een van de ingangen van het Krugerpark, vandaar - maar ik had nooit gedacht dat die beesten zo dicht bij de rand zouden komen. En niet alleen olifanten, de brug maakte zijn naam waar, want: er lagen wel 6 krokodillen in het water! Echt, wat was dat geweldig om te zien... Om daar op die brug te zitten, zo op een doodgewone woensdagmiddag, tegen zonsondergang, met een salade en uiteraard het geweldige uitzicht... ik voelde me echt heel bevoorrecht

.

Dan ter afsluiting nog maar even iets over het weer, als echte Nederlander: dinsdag was het opnieuw gloeiend heet, wat in de schaduw nog wel te doen is, maar continu in de zon een tuin inspecteren wordt dan best zwaar op den duur. Het was ook echt broeierig warm, wat 's avonds resulteerde in mijn eerste echte Swazi bui: met hagelstenen ter grootte van golfballen! Als er wat uit de lucht valt, dan ook maar meteen goed... Veel hielp het helaas niet, want de dagen daarna was het nog steeds erg warm - gisteren opnieuw bijna 40 graden in de schaduw. Vandaag (zaterdag) is het gelukkig bewolkt en zelfs wat fris - dat is zo gek hier met het weer, als het bewolkt is dan is het rond de 18 graden, wat zeker met een windje wel fris is. Maar zodra de zon doorbreekt, nou, berg je maar. Echt ongelooflijk wat die hier in Afrika voor kracht heeft. Zeker op die warme dagen ben ik aan een stuk door aan het waterdrinken, en dan nog heb ik 's avonds soms hoofdpijn. Je moet er dus wat voor overhebben, maar toch hoor je mij niet klagen, want ik geniet er nog steeds van!

Oh ja, voordat ik het vergeet: mijn postadres! In Swaziland kennen ze het begrip postbode niet, dus iedereen die post wil ontvangen heeft een heuse ouderwetsche postbus op het postkantoor. Zo ook Vusumnotfo; als je me dus iets wilt sturen, dan kan dat naar:

Vusumnotfo
p/a Marloes van Luijk
P.O. Box 229
H108 Piggs Peak
Swaziland
Southern Africa
(zet dat laatste er voor de zekerheid maar bij, want Swaziland schijnt nogal eens verward te worden met Switzerland... en het is overigens geen South Africa maar echt Southern Africa, de regio dus)

Mijn Nederlandse nummer check ik eens in de zoveel dagen, maar in principe gebruik ik dat niet, alleen voor bijzondere gevallen. Maar mailen kan natuurlijk wel (verwacht alleen antwoord in Afrikaans tempo

), via marloesvl@gmail.com. Mijn hotmail check ik nauwelijks meer, dus gmail is het beste.

En ook al heb ik hier in Vusumnotfo geen internet, ik zet de reacties op mijn blog altijd op mijn usb-stick, zodat ik ze hier thuis nog vaak kan nalezen. Bij deze weer heel erg bedankt, superleuk om te lezen!!

Tenslotte ga ik zo proberen om een paar foto's online te zetten, bij dit verhaal en bij de vorige verhalen. Wie weet of het lukt... Tot gauw weer!

P.S. Na een mislukte internetpoging gisteren (half uur vrij steil omhoog lopen in de regen en dan krijg je 'sorry, vandaag niet - kom morgen maar terug' te horen...grrr) zit ik vandaag weer in het suuuuupertrage internetcafé in Piggs Peak - dus die foto's houden jullie tegoed!